پلاستیک چیست؟
پلاستیک به دسته‌ای از مواد مصنوعی یا نیمه مصنوعی گویند که از فرایند بسپارش بدست می‌آیند. پلاستیک‌ها دسته‌ای از بسپارهای افزایشی یا تراکمی هستند. پلاستیک جزو مواد مصنوعی است و به‌صورت طبیعی یافت نمی‌شود. پلاستیک‌ها را می‌توان به شکل‌های مختلف درآورد. اصولاً یکی از ویژگی‌های پلاستیک‌ها شکل‌پذیری خوب آن‌هاست. پلاستیک‌ها را می‌توان تحت فرایندهای گرمایی و مکانیکی به شکل‌های دیگرشان درآورد.
عمدتاً پلاستیک‌ها برای عرضه به بازار به مواد کمکی پرشماری از قبیل مواد ضد بلوک، آنتی‌اکسیدان‌ها، عوامل ضد شکاف مانند پلی‌بوتادین‌ها، پایدارکننده‌های گرمایشی، لغزنده‌کننده‌ها، رنگ‌ها و تأخیر اندازهای شعله‌وری از قبیل آنتمران آغشته می‌کنند. پس از دفع پلاستیک به صورت زباله، هر یک از این مواد می‌تواند در اثر حرارت غذا با مواد غذایی وارد واکنش شیمیایی پلیمر شود. برای ترمیم بافت‌های آسیب دیده هم به‌کار می‌رود. به این ترتیب که داخل ژل آن مواد سیلیکونی که نسبت به عبور الکتریسیته واکنش خوبی نشان می‌دهند به صورت افشره تزریق می‌کنند و در فاصله بین دوعصب که به هم نمی‌رسند تزریق می‌کنند. به این صورت با تحریک سیناپس‌ها جریان خفیف الکتریسیته داخل سلسله اعصاب به پلاستیک منتقل شده و خود به خود دانه‌های سیلیکون یکسو شده آن را عبور می‌دهند. پس از ارسال پیام عصبی به مغذی و پردازش در برگشت خلاف همین جریان از پلاستیک هوشمند عبور کرده امکان رفلکس را تا حد بسیار مناسبی فراهم می‌کند.
فرآیند تولید پلاستیک (بسپارش یا پلیمریزاسیون)
برای تولید پلاستیک از دو فرایند استفاده می‌شود؛ پلیمریزاسیون و بسپارش. برای هر دوی این فرایندها به کاتالیزورهای ویژه‌ای نیاز است. در راکتور پلیمریزاسیون، مونومرهایی مثل اتلین و پروپیلن به هم متصل شده و زنجیره‌ی بلند پلیمری می‌سازند. هر پلیمری ویژگی‌ها، ساختارو اندازه‌ی خاص خودش را دارد که به انواع مختلف مونومرهای پایه‌ی استفاده شده بستگی دارند.
مشخصات و ویژگی‌های مشترک پلاستیک‌ها
برای پرداختن به ویژگی‌ها و مشخصات انواع پلاستیک، باید کمی عمیق‌تر به این ماده نگاه کنیم. شیمی پلاستیک‌ها می‌تواند پیچیده باشد، اما مبانی آن ساده است. اگر درس علوم مدرسه را در مورد اتم‌ها و مولکول‌ها به خاطر داشته باشید، درکش راحت‌تر است. پلاستیک‌ها زنجیره‌هایی از مولکول‌هایی هستند که به هم وصل شده‌اند. اسم این مواد پلیمر (polymer) است.
برای همین نام بیشتر پلاستیک‌ها با پلی شروع می‌شود، مثل پلی اتیلن، پلی استیرن و پلی پروپیلن. پس این اولین ویژگی مشترک پلاستیک‌ها است. وجه شباهت دیگر پلاستیک‌ها این است که از کربن و هیدروژن و گاهی اکسیژن، نیتروژن، سولفور، کلر، فلوئور، فسفر یا سیلیکون درست شده‌اند. واژه‌ی پلاستیک تمام این پلیمرها را در بر می‌گیرد.
گرچه پلیمرهای بسیاری وجود دارد، اما پلاستیک‌ها معمولاً سبک و مقاوم هستند. پلاستیک‌ها را می‌توان قالب‌گیری، اکسترود، کست و باد کرد و به شکل‌های نامحدودی در آورد. حتی می‌توان آن‌ها را به فیلم یا فوم یا حتی فیبر برای نساجی تبدیل کرد.
- ترموپلاستیک‌ها: که به دفعات می‌توان با استفاده از گرم یا سرد نمودن آن را نرم یا سخت نمود. الاستومرهای ترموپلاستیکی (TPE) موادی هستند که خواص ترموست‌های لاستیکی و خواص ترموپلاستیک‌ها را با هم ترکیب کرده‌اند. این مواد نه کاملاً الاستومر و نه کاملاً ترموپلاستیک اند بلکه ترکیبی از هر دو هستند.
- ترموست‌ها: که در طول شکل‌گیری، یک شکل دائمی به خود می‌گیرند و با گرم کردن مجدد نمی‌توان آن را نرم نمود.
- الاستومرها: که حالت کشسانی دارند و پس از برداشتن نیرویی که باعث تغییر شکل آن‌ها می‌شود به حالت اولیه بازمی‌گردند.
ویژگی‌ها
پلاستیک‌ها خواص متعددی دارند که دیگر مواد ساختمانی از آن برخوردار نیستند. آن‌ها ضد رطوبت و در برابر فرسودگی مقاومند؛ علاوه بر آن وزنی سبک دارند. استحکام آن‌ها خوب است و به راحتی می‌توان آن‌ها را به اشکال پیچیده و گوناگون قالب ریزی نمود.
هفت نوع پلاستیک پر کاربرد در زندگی روزمره عبارتند از:
- پلی اتیلن ترفتالات (PETE یا PET)
- پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE)
- پلی وینیل کلراید (PVC)
- پلی اتیلن کم چگالی (LDPE)
- پلی پروپیلن (PP)
- پلی استایرن یا استایروفوم (PS)
- پلاستیک های متفرقه (شامل: پلی کربنات، پلی لاکتید، اکریلیک، اکریلونیتریل بوتادین، استایرن، فایبرگلاس و نایلون)
r2pdxr